به نقل از «عصر ایران»

آزادی ، گفت‌و‌گو

تاریخ انتشار: ۶ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۸۳۴۷۷

عصر ایران؛ امید جهانشاهی- یکی از موضوع‌هایی که در تحلیل حوادث هفته‌های اخیر مورد توجه قرار گرفت مساله تغییر نگرش‌ها و ارزش‌های نسل دهه هفتادی و هشتادی است.

  پژوهش‌های متعدد اثبات کرده‌اند  رشد شهرنشینی، توسعه اقتصادی و تحولات فناوری، مجموعه منسجمی از تغییرات قابل پیش‌بینی در ارزش‌ها و نگرش‌های جمعی را به همراه می‌آورد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

لذا این تغییر امری طبیعی است که باید آن را شناخت و در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی در محاسبه آورد.

  هیچ چیز طبیعی تر از این نیست که در گذر نسل‌ها و در طی تحولات در ساختارها و نسبت‌ها و روابط، نگاه‌ها و قضاوت‌ها و نگرش‌ها و نظام‌های ارزشی هم از تحول مصون نمی‌ماند و متناسب با آنها تغییر می‌کنند.

  رونالد اینگلهارت و همکارانش پس از پژوهش های متعدد درباره توسعه اقتصادی ـ اجتماعی و تغییرات فرهنگی که به سفارش سازمان ملل در کشورهای مختلف جهان انجام داده است تصریح می‌کند: «تغییر فرهنگی یک فرایند کاملاً منطقی است. در واقع نوعی تکامل منطقی در پس تغییر فرهنگی نهفته است که افراد را وادار به پذیرش ارزش‌هایی می‌کند که با شرایط موقعیت‌های جدید آنها تناسب دارند.»

  واقعیت این است که کشور ما نیز نیازمند تغییر رویه‌ها در مدیریت‌های فرهنگی و اصلاح سیاست‌گذاری‌های فرهنگی است چراکه جامعه ما نیز دچار تحولاتی در دهه‌های اخیر شده است.

  زمانی نظام خبری و اطلاع رسانی و منابع سرگرمی در اختیار رسانه‌های رسمی بود و مردم زیر چتر یک‌پارچه‌ساز و یک‌دست دو شبکه تلویزیونی و چند روزنامه بودند و در کنار آنها سینمایی که محدود بود و ویدیویی که ممنوع.

  حالا اما نظام ارتباطی کاملاً دگرگون شده است. نظام خبری دیگر در اختیار رسانه‌های رسمی نیست و اخبار با منابع رسمی و غیررسمی، داخلی و خارجی، در انوع رسانه‌های اجتماعی و نرم افزارهای موبایلی دردست‌رس است. منابع سرگرمی هم از کنترل رسانه‌های رسمی خارج شده است.

  نسل امروز به منابع و رسانه‌هایی دسترسی دارد که خارج از گفتمان فرهنگی نظام مستقر، تولید و تکثیر می‌شوند که البته همه آنها هم الزاماً مربوط به خارج از کشور نیستند بلکه کاملاً داخلی‌اند، اما خارج از گفتمان مورد تایید نظام مستقر قرار دارند. مثل برخی فیلم‌های سینمایی، سریال‌های شبکه نمایش خانگی و یا حتی اینکه خانم بازیگر و یا مجری را که در سریال و برنامه تلویزیونی با مقنعه مشکی و چادر است در جلد مجلات با ظاهری کاملاً متضاد و متفاوت می‌بینیم.

  به هرحال تغییر نظام ارتباطی باعث تغییر جدی در نظام ارزشی و نگرش‌های نسل دهه هفتادی وهشتادی در قیاس با نسل دهه پنجاه و شصت شده است. چون مراجع خبری که تغییر می کنند، دیدگاه های سیاسی هم تحت تاثیر قرار می‌گیرند.

  واقعیت این است که رسانه هایی که سرگرم می‌کنند سبک زندگی را هم تغییر می‌دهند. به تعبیر زیمل، فیلسوف آلمانی، گسترش پیوندهای ارتباطی بین گروه های اجتماعی باعث رشد فردگرایی و استقلال خواهی فردی می‌شود.

  نمی‌توان فعالیت میلیونی مردم را در اینستاگرام شاهد بود اما تاثیرات آن را در تغییر سبک زندگی نادیده گرفت. رسانه های اجتماعی باعث رشد «ابراز وجود» می‌شوند. پژوهش‌ها اثبات کرده است  سطوح بالای فردگرایی با سطوح بالای استقلال خواهی و سطوح بالای ارزش های ابراز وجود هماهنگ است.

  بارها با افتخار اعلام شده است که بعد از انقلاب شاهد رشد چشم‌گیر تعداد دانشگاه ها و جمعیت دانشجویی کشور بوده‌ایم و تحصیلات عالیه دختران به طور انفجاری و بی‌سابقه به برکت انقلاب افزایش یافته است.

  حال سوال اینجاست که تبعات فرهنگی و اثرات این تحول مبارک بر نظام ارزشی جامعه چیست و آیا نباید رویکردها و سیاست‌گذاری های فرهنگی هم تغییر بکند.

  نمی‌توان به توسعه شهرها و رشد شهرنشینی و رشد تحصیلات دانشگاهی جامعه افتخار کرد اما تبعات آن را بر رشد فردگرایی، ارزش های ابراز وجود، استقلال خواهی، مطالبه گری و خصایص شهروندی را نادیده گرفت. با توسعه شهرها و رسانه‌ها، تعاملات و روابط انسانی توسعه می‌یابد و کنش‌های فردی و جمعی ابعاد تازه‌ای پیدا می‌کنند.     اگر در گذشته هنجارها و چارچوب‌های جا افتاده تعیین کننده روابط و مشروعیت‌بخش کنش‌ها بودند، با توسعه شهرنشینی و ارتباطات شبکه‌ای، روابط انتخابی و مبادلات منفعت محور علیه هنجارهای غالب گذشته گسترش می یابند و مناسبات قدرتی تازه ای در معادلات اجتماعی شکل می گیرد که مبتنی بر ماهیت قدرت شبکه و امکان مقاومت شهروندی است که دیگر نه با تاکید بر تکلیف مداری که بر اساس حق مداری و مطالبه گری تعریف می شود.     این مساله ای منحصر به کشورهایی مثل ایران هم نیست. پژوهش‌ها نشان داده با رشد ارزش های ابراز وجود، حتی دموکراسی‌های قدیمی و جا افتاده هم به ترجیحات توده‌ها پاسخگوتر می‌شوند و سیاست کمتر به بازی محدود نخبگان بی توجه به توده ها مبدل می شود. و این فرایندی کاملاً طبیعی است.     این طبیعی بودن البته به معنای بی خطر بودن نیست. حکایت سیل است که امری طبیعی است اما اگر برای مقابله به سرنیزه و سیم خاردار تکیه شود، تبدیل می شود به امری ویرانگر که همه شهر را زیر و رو می کند و با خود می برد. اما اگر کار را به اهلش سپرد با مطالعه تاریخ سیلاب ها و مسیل ها، و ساخت آبراه های تازه و بازسازی مسیل های گذشته می توان سیل را مهار کرد.     علمای علوم اجتماعی کارشناسان مساله تغییر ارزش ها و نگرش ها هستند. آنچه علوم اجتماعی را توانمند می کند آزادی است و منظور از آزادی یعنی امکان بیان صریح یافته های علمی و امکان مشارکت فعالانه و بدون ترس در گفتگوی جمعی برای تفسیر تحولات اجتماعی است.     هزینه دار کردن بیان صریح عقیده و دشواری گفتگوی واقعی و ثمربخش نتیجه غلبه نگاه امنیتی است.     برخورد امنیتی با ناامنی و اغتشاش و عوامل بیگانه البته ضروری و بدیهی است اما غلبه نگاه امنیتی در توصیف مساله و نحوه مواجهه با آن قطعاً نادرست است.     هرچیزی باید کارکرد خودش را داشته باشد. درک و شناخت مسائل جامعه ایران کارکرد علوم اجتماعی است و علوم اجتماعی با گفتگو و آزدی کار می کند.     جمله ای است منسوب به لائوتسه فیلسوف چینی که می گوید: «شناخت دیگران فضیلت است و شناخت خود بیداری است.»   با آزادی و گفت‌و‌گو بیدار می‌شویم.  

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: علوم اجتماعی ابراز وجود نگرش ها پژوهش ها رسانه ها ارزش ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۸۳۴۷۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

توجه به ارزش های دینی در تولید محصولات فرهنگی

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: عفت دلاکه، مشاور، روانشناس و فعال فضای مجازی در یادداشتی که در اختیار مهر قرار داده است درباره نقش دستگاه‌های فرهنگی در نهادینه شدن فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه نوشت:

«بر اساس قانون، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر مبنای سیاستگذاری، اداره و نظارت بر محتوا و اجرای مجموعه‌های فرهنگی و هنری و تبلیغاتی، کتب و انتشارات، مطبوعات و خبرگزاری‌ها، امور سینمایی و سمعی و بصری، جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری در داخل و خارج کشور، بنیانگذاری شده است تا طبق مفاد ماده ۱، در جهت رشد فضائل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوی، استقلال فرهنگی و مصونیت جامعه از نفوذ فرهنگ اجانب، رواج فرهنگ و هنر اسلامی و حتی آگاهی جهانیان نسبت به مبانی و مظاهر و اهداف انقلاب اسلامی، تلاش کند.

بنا بر این تخصصی‌ترین نهاد کشور در امور فرهنگی جامعه را باید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دانست، لذا به همین میزان انتظار می‌رود تا بر اساس وظایفی که طبق قانون بر عهده دارد و به وسیله ابزار قوی و فراوانی که در حیطه قدرت و مسؤولیت او است، به تقویت و ترویج یکی از واجبات الهی و شعائر دینی که از مظاهر جامعه اسلامی به حساب می‌آید، یعنی حجاب و عفاف نیز بپردازد.

پرداختن به این موضوع به طور جدی قطعاً سهم زیادی در رشد فضائل اخلاقی و استقلال فرهنگی جامعه ما خواهد داشت.

از باب نمونه نظارت بر رسانه‌های جمعی امر بسیار مهم و خطیری است. رسانه‌ها در ساختار فرهنگ اجتماعی مردم نقش مهمی دارند و می‌توانند با نوع برنامه‌های خود، آنان را به فساد یا صلاح بکشانند.

کمترین تسامح در اعطای امتیاز کار فرهنگی جهت راه اندازی مؤسسه‌های هنری، نمایش تئاتر و فیلم و انتشار روزنامه، مجله و کتاب، به نفوذ فرهنگ بیگانه و ابتذال اخلاقی می‌انجامد.

کوتاهی در این امر مهم، به طور حتم لطمات سنگین و جدی‌ای بر پیکره جامعه اسلامی وارد خواهد کرد، کما اینکه در دهه اخیر بیشتر شاهد این ناهنجاری هستیم.

اگر در انجام وظایف در این زمینه کوتاهی رخ دهد، لطمه‌های سنگین و بعضاً جبران ناپذیری بر فرهنگ این مرز و بوم بر جای خواهد گذارد.

همچنین گاه در مواردی آثار بی حجابی و بی توجهی به ارزش‌های دینی را برخی آثار سینمایی می‌بینیم و شرح حال فضای مجازی و اینترنتی نیز بر همگان کاملاً روشن و هویداست.

آیا این امور در سقوط و نزول وضع فرهنگی و اخلاقی جامعه ما بی‌تأثیر است؟

راهی که امروزه برخی در پیش گرفته‌اند، راهی است که جوامع غربی مدت هاست دنبال می‌کنند و نتیجه آن سقوط ارزش‌های اخلاقی و سست شدن بنیان خانواده شده است.

خوب است مسؤولین و مردم کشورمان، همه با هم بنگریم که نتیجه و محصول فرهنگ غرب امروزه چیست؟»

کد خبر 6081671